Fairchild Republic A-10A Thunderbolt II
Fairchild Republic A-10A Thunderbolt II
A-10 Thunderbolt II, kara birliklerine yakın hava desteği sağlamak için üretilen ilk hava kuvvetleri uçağıdır. Orjinal nick name'i "Warthog" olmasına rağmen II.Dünya Savaşı'nda kara birliklerine yakın hava desteği sağlamış olan P-47 Thunderbolt'a izafeten aynı isimle anılmaktadır. A-10, düşük irtifa ve düşük hızda manevra yapabilen, isabetli silah sevk yeteneği olan basit ve etkili, her türlü yer hedefine özellikle Tank ve ZPT'ya saldırabilen iki motorlu bir jet uçağıdır. Kısa ve ham pistlerden iniş-kalkış yapabilmesi Thunderbolt'a cepheye yakın alanlardan harekat olanağı sağlar. Soğuk Savaş döneminde alçak uçuşla Sovyet tank ve zırhlılarını imha etmek üzere tasarlanmıştır. "Tank Katili" olarak anılır. Oldukça dayanıklı bir uçaktır, bu da ona geniş bir kombat yarıçapı ve savaş alanında uzun süre kalabilme yateneği vermektedir. Sistem ve zırhı sayesinde hayatta kalma olasılığı yüksektir. Hasara karşın pilotun uçağı üsse geri döndürebilecek şekildeki dizaynı ve görev yükü-menzili uçağın dikkat çeken unsurlarıdır. Pilot kabininin etrafı 3.8 cm kalınlığında titanyum zırh ile kaplıdır. Uçağın tümü zırhlı değildir, zırh sadece kokpite va yakıt deposuna uygulanmıştır. Uçağın dizaynında performanstan çok alçak irtifa (300 m) seyirlerinde yerden açılacak ateşe karşın hedefin imhası ve üsse dönme esas alınmıştır. Bu özellikleri kullanıcı pilotların uçağa güven duymasına ve hedefe giderken konsantrasyonunun korunmasını sağlar.Körfez Savaşı'nda bazı A-10 uçaklarında, gövde ve kanatlarda 30 cm civarında uçaksavar mermi delikleri olmasına karşın uçaklar üsse geri dönebilmiştir.ABD, Vietnam Savaşı'nda yakın hava desteği için çok değişik tipte farklı uçaklar kullandı. Fakat hiçbirinden beklediği verimi alamadı. Vietnam deneyimleri neticesine, Soğuk Savaşta farklı coğrafyalarda yakın hava desteği sağlayabilecek bir uçak ihtiyacı olduğu saptandı. Northrop Grumman YA-9 ve Fairchild A-10 arasından A-10 seçildi ve 707 adetlik sipariş verildi. A modeli 10 Mayıs 1972'de, B modeli de a Mayıs 1974'de ilk uçuşunu gerçekleştirdi. İlk servis A-10 uçağı Eylül 1975'de Arizona/Davis-Monthan Hava Üssü'nde göreve başladı. Mart 1984'de son A-10'un teslimatı da tamamlandı. 1978'de FAC-İleri Hava Kontrolü için bazı A-10 uçakları OA-10 standardına getirildi. Makinalı Top kaldı ancak hedef için beyaz dumanlı roketler ve daha sonra da lazer işaretleyiciler takıldı. A-10 ile OA-10 arasındaki tek fark OA-10'un kendini hava tehtidine karşı korumak için AIM-9 Sidewinder havadan-havaya füze taşıyabilmesidir. A ve B versiyonları vardır. B modeli eğitim versiyonudur ve az sayıda (30) üretilmiştir. C modeli 2005 sonlarından itibaren envantere katılacak olmakla birikte, A modelinin kokpit aviyonikleri geliştirilmiş, yeni yazılımlara sahip, Sniper Podlarını taşıyabilen ve JDAM gibi akıllı bombalara uyumlu halidir.A-10, iki adet General Electric TF34-GE-100 turbofan motoru taşımaktadır. Bu motorların her biri 9.050 libre gücündedir. Motorlar gövde üstündedir ve birbirinden ayrılmıştır. Böylece yerden gelebilecek saldırılarda hasar görmemesi amaçlanmıştır. Motorlardan birisi isabet alsa dahi diğer motor göreve devam edebilir. Motor sesi çok değişiktir, hafif bir ıslık sesini andırır. Bu da uçağın saldırı anında erken farkedilmemesini sağlar. Uçağın radar izi oldukça yüksektir, radar emici malzeme kullanımı yapılmamıştır. A-10'un deniz seviyesindeki maksimum hızı 680 km/s, 10.000 feette 704 km/s ve tırmanma hızı da saniyede 30.5 metredir.Soğuk Savaş döneminde T-62 tanklarının zırhlarını orta irtifadan delmek için geliştirilen 30 mm'lik GAU-8/A Gatling Makinalı Topu uçağın en etkili silahıdır. Top, 8 namluludur ve 0.43 kg-0.75 kg ağırlığında 1350 adet mermi kullanır. 6.500 metreden tank imhası yapabilir, pilotun seçimine göre dakikada 2.100-4.200 mermi atabilir. Gatling topunda seyreltilmiş uranyumlu mermiler kullanılır, mermi çekirdeklerinin içinde seyreltilmiş radyasyonlu uranyum çubuklar bulunmaktadır. Bu uranyum çubuklar merminin ateşlenmesi ile ısınarak kimyasal ve atomik bir reaksiyona girer. Hedefi vuran mermi bir bomba etkisi yaparak patlar. Dakikada 3.900 mermi havadan yağan bomba yağmuru gibidir. Uçak, dahili top cephanesi ve 11 adet harici silah istasyonunda azami 16.000 libre (7.260 kg), tam dahili yakıtla 12.000 libre azami harici silah yükü taşıyabilmetedir. Uçakta kullanılan diğer mühimmatlar; AGM-65 Maverick, AIM-9 Sidewinder (Sadece OA-10 modelinde), Mk-82, Mk-84, CBU-52, CBU-58, CBU-71, CBU-87, CBU-89, CBU-97, GBU-10 Paveway II, GBU-12 Paveway II, LAU-68, 2.75 Roket Pod, Mk-20 Rockeye, Mk-77 Napalm bombalarıdır. A-10 ayrıca ALQ-131 ECM elektronik önlem podu da taşıyabilmektedir. NVIS (Gece Görüş Sistemi) de Thunderbolt'un sahip olduğu sistemleden biridir. Bu sistemle uçaklar gece karanlığında da yer hedeflerine saldırı düzenleyebilmektedir.
A-10, I.Körfez, Bosna-Hersek, Afganistan ve II. Körfez Savaşlarında görev yapmıştır. En büyük başarısı deniz seviyesindeki düz arazide gerçekleşen I. Körfez Savaşı'dır. Uçağın üretim amaçlarına uygunluk gösteren bir coğrafya olan Irak'ta 144 adet A-10 uçağı toplam 8.100 sorti yaptı. % 95.7 göreve hazırlık oranıyla bu filo, tüm savaşta harcanan AGM-65 Maverick'lerin % 90'ını ateşledi. Hedefleri arasında; zırhlı araçlar, personel taşıyıcılar, ikmal konvoyları, SCUD lançerleri yer aldı. A-10'lar 987 Irak tankını, 1.200 topçu bataryasını, 9 SAM lançerini, 96 radar istasyonunu ve 2.000 kadar kamyon&taşıyıcı vs. aracı tahrip ettiler. Ayrıca Kuveyt sınırında iki adet Mi serisi Irak helikopteri 30 mm Gatling topu ile düşürüldü.I. Körfez Savaşı'ndan sonra ABD Hava Kuvvetleri kuvvet yapısında standartlaşma istemekteydi. A-10 uçaklarının bir kısmının müttefik devletlere transferleri ve yerlerine yakın hava desteği için düzenlenmiş F-16 (A-16) uçaklarının hizmete girmesi planlandı.
Türkiye'ye de NATO Güney Kanat Yardımı kapsamında 50 adet A-10 uçağının satışı teklif edildi. Türk tarafının yaptığı incelemeler sonunda bu uçakların yaş ve açık depolama sonucu kullanılabilir hale getirilebilmesinin zor ve pahalı olduğu ve standartların dışında (30 mm makinalı top, motorlar) parçalarının olması gerekçesiyle teklif kabul görmedi. Teklifin kabulü durumunda hizmet ömrünü yarılamış 2 filoluk bir kuvvet için ülkemizde büyük bir altyapı yatırımı yapılması gerekecekti. Ayrıca, uçakların Hava Kuvvetlerinde mi yoksa Kara Kuvvetlerinde mi görev yapacağı tartışması da yaşanmıştı. Esas itibarıyle A-10 Thunderbolt yeryüzü şekillerinin düz olduğu bir savaş ortamı için düşünülmüştü ve bu alanlarda başarılı oldu. Fakat ülkemizde çatışmalar yüzey şekillerinin oldukça engebeli, deniz seviyesinden oldukça yüksek olan Doğu Anadolu Bölgesinde gerçekleşmektedir. Dar ve yüksek vadiler, birliklerimize yakın hava desteği sağlayacak olanA-10'ların hareket kabiliyetini düşürür. Uçak iki vadi arasındaki hedefi vursa dahi bölgede daima Stinger, SA-7 gibi uçaksavar füze tehtidinin altındadır. Çatışma alanı yüksek olduğu için Thunderbolt'un taşıma kapasitesi ve performansı azalır. Ayrıca bu bölgede Batman veya Diyarbakır'dan havalanacak uçakların acil iniş yapabilecekleri başka bir pist de bulunmamakta. Bu durumlar için en ideal çözüm Taktik Taarruz Helikopterleridir. Helikopterler her yere iniş gerçekleştirebilir, her deliğe girip elverişsiz koşullarda bile ikmal yapabilir ve görev esneklikleri çok yüksektir.Yakın Hava Desteği uçağının önemini iyi kavrayan ABD Hava Kuvvetlerini, A-10'ların yerine F-16'ları zırhlı hedeflere saldırı ve yakın hava desteği öncelik alınarak modernize edip "A-16" adıyla göreve katmayı planlıyordu. Fakat 1990'ların ikinci yarısında gövde altında 30 mm Gatling toplu F-16 uçaklarıyla yapılan denemelerde problemlerle karşılaşıldı. F-16'nın serbest uçuşlu bomba atışında isabet yüzdesi A-10'dan daha yüksekti fakat yakın hava desteği için yapması gereken düşük irtifa/düşük hızda manevraların uçağın kritik aksamında yüksek oranda yıpranma yaptığı belirlendi. Böylece bu plandan vazgeçildi ve 400 adet A-10'un modernize edilmesi kararlaştırıldı. Modernizasyon sonucu bu uçakların 2020'ye kadar hizmette kalması planlandı. Modernize edilmeyen uçakların G.Kore, Japonya, S.Arabistan gibi müttefik devletlere yardım kapsamında transferi düşünüldü fakat bu ülkeler saldırı helikopteri tedariğini tercih ettiler.A-10'un tek kullanıcısı ABD'dir. Hava Kuvvetlerinde 143 A-10 ve 70 OA-10, ANG'da (Ulusal Hava Muhafızları) 84 A-10 ve 18 OA-10, reserve edilmiş olarak 46 A-10 ve 6 OA-10, Almanya'da (Spangdahlem) 21, Güney Kore'da (Osan) 21, Kuveyt'te (Al-Jabar) 21 adet uçak görev yapmaktadır.
A-10 THUNDERBOLT II TEKNİK ÖZELLİKLER
Görev : Yakın Hava Desteği
Üretici : Fairchild Republic, ABDMotor : 2 x General Electric TF34-GE-100 Turbofan
Motor İtiş Gücü : 18.130 lb (80.64 kN)
Uzunluk : 16.16 m
Yükseklik : 4.42 m
Kanat Genişliği : 17.42 m
Kanat Alanı : 47.02 m²
Boş Ağırlık : 12.700 kg
Azami Kalkış Ağırlığı : 23.584 kg
Azami Mühimmat Kapasitesi : 7.260 kg
Azami Yakıt Kapasitesi :Dahili Yakıt : 4.855 kg (10.700 lb)
Harici Yakıt : 3 x 600 Galon (2.270 litre)
Azami Hız : 704 km/s (10.000 feet)
Menzil : 1.320 km
Servis Tavanı : 45.000 feet (13.600 m)
Mürettebat :A-10A : 1 Pilot
A-10B : 1 Pilot + 1 Öğretmen Pilot
Harici Yük Noktası : 11
Silah Donanımı :Makinalı Top : 1 x 30 mm GAU-8/A Gatling
Havadan-Havaya : AIM-9 Sidewinder
Havadan-Karaya : AGM-64 Maverick,Mk-82, Mk-84, CBU-52,CBU-58, CBU-71, CBU-87, CBU-89, CBU-97, GBU-10, GBU-12,LAU-68, Mk-20 Rockeye, Mk-77 Napalm, 2.75 inç Roketler
Fiyat : $ 13 Milyon
İlk Uçuşu :YA-10 : 10 Mayıs 1972
A-10A : 21 Ekim 1975
Servise Girişi : Mart 1977
Toplam Üretim : A-10A (721) + A-10B (30) : 751
Operatörler : ABD
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder